SAFIENTAL
We rijden vandaag via Bonaduz het Safiental in, het stroomgebied van de Rabiusa. Maar eerst krijgen we bij Bonaduz Zault een prachtig uitzicht op de Rheinslucht. De imposante Rijnkloof met zijn wilde Vorderrhein, witte kalkstenen rotsen en vele bossen, is een van de meest afwisselende berglandschappen in de Zwitserse Alpen. De Rijnkloof werd gevormd door de aardverschuiving van Flims tussen Reichenau en Ilanz en is vandaag de dag een van bizarste rotsformaties. Het Rhiihalda reservaat behoord tot de gemeente Bonaduz. Het bosgebied kan hier ongestoord zijn gang gaan, er mag namelijk geen hout worden gekapt, geen paddenstoelen worden geplukt en er mag geen beweiding met vee plaatvinden.
Daar past het Safiental heel goed bij, ook het Safiental is een van de meest ongerepte regio’s in Zwitserland, het ligt in het hart van Graubunden, dat grotendeels gevormd is door de Walser cultuur. Het waren de Walsers die in de 14e eeuw uit Wallis kwamen en zich hier gingen vestigen, huizen gingen bouwen, bossen ontruimden en het terrein leefbaar en bewoonbaar maakten. Voor Versam fotograferen we nog even de oude ijzeren boogbrug, dan volgen er nog enkele haarspeldbochten en slaan we uiteindelijk in Versam linksaf het Safiental in.
We rijden door tot het eind en besluiten op de terugweg in de 6 dorpen de oude kerken te bezichtigen. De wolken hangen wel laag maar het is niet hinderlijk voor het rijden alleen jammer dat we de hoge reuzen van het trog-dal niet kunnen zien. Het dal eindigt bij Berggasthaus Turahus in Turra. Vanwege het weer heeft verder wandelen dan ook geen zin en zijn we al blij dat de wolken achter in het dal zijn blijven hangen. Achter in het Safiental eindigt het trog-dal tegen de 2929m hoge Bärenhorn en 3038m hoge Alperschällihorn. De hogere pasovergangen zoals de Safierberg naar Splügen in het Rheinwald aan de San Bernardinopas belichamen het Safiental maar die zullen vandaag voor ons verborgen blijven.
De grote fresco’s aan de zijwand beelden de lijdensweg van Jezus uit. Het schip is tevens rijkelijk beschilderd. Naast de kerk staat pension Alpenblick dat waarschijnlijk betere tijden heeft gekend. De plaatselijke super in het dorp is donderdagmiddag gesloten. In Tenna staat de eerste solarskilift van de wereld.
De kerk zoals hij er nu bijstaat dateert uit 1481. Uit oude documenten blijkt dat er al sprake is van een kerk in 1384. Opvallend is het achtkantige gotische koor. In de tijd na de reformatie in 1594 stierven er in Valendas 430 personen aan de pest. Het parochiegebied kende slechts 600 inwoners. Een gedenksteen naast de kerkingang herinnert hieraan. Een van de oudste kerkorgels in kanton Graubunden staat in deze kerk. Het barok-orgel werd in 1737 geschonken door Johan Peter von Marchion.
We rijden door tot het eind en besluiten op de terugweg in de 6 dorpen de oude kerken te bezichtigen. De wolken hangen wel laag maar het is niet hinderlijk voor het rijden alleen jammer dat we de hoge reuzen van het trog-dal niet kunnen zien. Het dal eindigt bij Berggasthaus Turahus in Turra. Vanwege het weer heeft verder wandelen dan ook geen zin en zijn we al blij dat de wolken achter in het dal zijn blijven hangen. Achter in het Safiental eindigt het trog-dal tegen de 2929m hoge Bärenhorn en 3038m hoge Alperschällihorn. De hogere pasovergangen zoals de Safierberg naar Splügen in het Rheinwald aan de San Bernardinopas belichamen het Safiental maar die zullen vandaag voor ons verborgen blijven.
De Safierberg staat in Safien Thalkirch een kleine 4 uur aangegeven. De Tomülpass die het Safiental met Vals verbindt werd van 2018 tot 2021 gesaneerd. De pas weg werd in 1941 door Poolse geïnterneerden aangelegd. Het Safiental leent zich uitstekend voor lange afstandswandelaars en mountainbikers. Het Safiental heeft een goede busverbinding, zodat wandelingen altijd kunnen worden ingekort.
“Onderweg van kerk naar kerk” staat op de brochure van het Safiental. Buiten de oude zwartgeblakerde Walser huizen en schuren zijn het de kerken in het dorp die veelal de geschiedenis weergeven.
De Safien Thalkirch is in 1441 gebouwd, het koor en altaar volgden in 1503. Hiermee is de tijdsaanduiding van het dal al aangegeven het is de oudste kerk van het Safiental. De Rabiusa freest zich steeds dieper en breder door het dal, de afgrond onder de kerkmuur werd in 1925/26 verstevigd zodat de scheur in het koor niet groter werd. De kerk is gewijd aan Moeder Maria. Het volgende dorp is Safien Platz, de kerk dateert uit 1510 en werd ooit door twee bergbeken omringd. Tijdens de bouw van de energiecentrale in de vijftigerjaren van de vorige eeuw werden de bergbeken door turbines geleid. De kerk is gewijd aan Johannes de Doper. Tijdens een binnen restauratie in 2014/15 zijn de sterren in het plafond tevoorschijn gekomen. Het Gasthaus Rathuis is donderdags gesloten in Safien Platz.
Het volgende dorp is Safien Neukirch, de kerk die 1697 in 34 dagen werd gebouwd en in 1698 werd ingewijd. Al enige jaren waren de boerenfamilies het zat om over de steile almen en lange moeizame wegen hun kerkgang naar de kerk in Safien Platz te lopen en werden de koppen bij elkaar gestoken en unaniem in mei 1697 werd besloten een eigen kerk te gaan bouwen. In 34 dagen stonden de muren van de kerk er en zat het dak erop. Eigen haard is goud waard zullen de inwoners gedacht hebben. Maar het kerkbestuur uit Platz en Thalkirch kwamen in opstand vanwege het mislopen van kerksteun. Na jarenlange onderhandelingen zijn ze er toch uit gekomen. Niet aan de doorgaande weg maar een 300 hoogtemeters hoger staat de volgende kerk in Tenna. In de kerk van Tenna uit 1524 werden na een restauratie in 1957 fresco’s uit de beginperiode weer tevoorschijn gehaald. Wie had gedacht dat in een afgelegen berg-dal als het Safiental in de kerk zoveel fresco’s tevoorschijn zouden komen. Waarschijnlijk zijn tijdens de reformatie de fresco’s overgeschilderd.
De grote fresco’s aan de zijwand beelden de lijdensweg van Jezus uit. Het schip is tevens rijkelijk beschilderd. Naast de kerk staat pension Alpenblick dat waarschijnlijk betere tijden heeft gekend. De plaatselijke super in het dorp is donderdagmiddag gesloten. In Tenna staat de eerste solarskilift van de wereld.
Waar we in het eerste dorp het Safiental zijn ingereden zijn we nu weer terug Versam. Ommuurd en op een heuvel buiten de dorpskern staat de Versam kerk uit 1634. In het begin van de 14 e eeuw werd door de bewoners van Versam de kerk in Valendas bezocht, totdat in 1634 besloten werd een eigen kerk te bouwen. In 1710 moest de kerk al vergroot worden en werd de toren verhoogd. In de loop der tijd is het een aantal keren gemoderniseerd en verbouwd, in 1969 voor het laatst van binnen en in 1986 van buiten. Het barokke orgel werd door een privé eigenaar geschonken in 1789. Zijn naam “Jacobus Gredigius” staat groot afgebeeld onder de orgelpijpen. Ook het koorbankje is oud, het stamt uit 1710. In 1985 werd de kerk getroffen door blikseminslag, het werd gerestaureerd en het dak werd met 80.000 handgemaakte lariksplankjes bedekt en er werd een bliksemafleider gemonteerd. Een grote stenen bron op het dorpsplein waar vroeger de was werd gedaan, dieren dronken en men samen kwam, is nog steeds de pleisterplaats van het dorp. Tijdens de afdaling naar Valendas krijgen we weer zicht op de Rijnkloof, hetgeen mooie plaatjes oplevert. Niet veel later bereiken we Valendas, we parkeren de auto buiten het dorp en gaan wandelend door het dorp. Het dorp kent veel bronnen, op het dorpsplein staat de grootste houten bron van Europa uit 1760. Ook hier werd vroeger gewassen en liet men het vee drinken. De dorpsbron op het dorpsplein was het middelpunt van het sociale leven in Valendas. Een oud verkeersbord in het dorp geeft de richting aan met de nog af te leggen kilometers, aangeduid met K.
De kerk zoals hij er nu bijstaat dateert uit 1481. Uit oude documenten blijkt dat er al sprake is van een kerk in 1384. Opvallend is het achtkantige gotische koor. In de tijd na de reformatie in 1594 stierven er in Valendas 430 personen aan de pest. Het parochiegebied kende slechts 600 inwoners. Een gedenksteen naast de kerkingang herinnert hieraan. Een van de oudste kerkorgels in kanton Graubunden staat in deze kerk. Het barok-orgel werd in 1737 geschonken door Johan Peter von Marchion.
